ادامه ی گفت‌وگوی با پروفسور فرهاد فرید، رئیس انجمن جراحی بسته مفاصل ایران و آلمان (جیاموس) را درباره ی بیماری آرتروز و روش‌های جدید درمان آن بخوانید.
درمان در این بیماری چگونه است؟
معمولا درمان چهار مرحله دارد که در مرحله ی 1 و 2 سعی می شود با استفاده از فیزیوتراپی، ورزش و درمان با میدان مغناطیسی(مگنت تراپی) اوضاع را بهتر کرد.
جالب است بدانید که موثر بودن میدان مغناطیسی در درمان آرتروز زمانی کشف شد که بیماران مبتلا به سرطان مجبور بودند به مدت 4 هفته تحت درمان با MRI قرار بگیرند تا پزشکان رشد تومور را در آنها بررسی کنند.
تعجب آور این بود که بعد از یک سال، آن دسته از بیماران که آرتروز هم داشتند، خیلی بهتر شدند. البته درمان‌های دیگری مثل تزریق اسید هیالورونیک یا استفاده از قرص‌های کندرویتین و گلوکزآمین هم وجود دارد.
چه زمانی کار به جراحی می کشد؟
از درجه ی دو به بعد باید جراحی انجام شود. تا 20 سال پیش که آرتروسکوپی، یعنی همان جراحی بسته را نداشتیم، اگر مینیسک یک ورزشکار پاره می شد، جراح، زانو را با شکاف بزرگ باز می کرد و تمام مینیسکی را که قسمتی از آن پاره شده بود، برمی داشت و چون فنری وسط غضروف استخوان نبود که بتواند فشار را از بالا به پایین بگیرد، آرتروز به وجود می آمد و منجر به شکستن و راست کردن محور زانو تا تعویض مفصل می شد.
اما امروزه با استفاده از روش‌های جدیدتر مثل آرتروسکوپی، فقط همان قسمت پاره شده ی مینیسک را بر می دارند، یعنی 20 تا 25 درصد آن برداشته می شود و حدود 70 تا 75 درصد آن هنوز در مفصل است که می تواند فشار را قبول کند.
در روش آرتروسکوپی با استفاده از دو سوراخ کوچک که از یکی از آنها تلسکوپ وارد می شود، تمام جزئیات عمل را می توان بر صفحه ی بزرگی نمایش داد (روی تصویر بالا کلیک کنید).
آیا لیزر هم در جراحی زانو کاربرد دارد؟
بله، لیزر درمان موثری است و از خواصی که دارد و هنوز هم کاملا کشف نشده، این است که بیمارانی که تحت این نوع جراحی قرار گرفته‌اند، بعد از عمل درد بسیار کمتری دارند. دکتر اولو( اولین کسی که در سال 1985 لیزر را در جراحی آرتروسکوپی استفاده کرد) معتقد است که فشار وارده به اعصاب مفصلی، در لیزر کمتر است.
از دیگر مزایای لیزر این است که بعد از عمل جراحی، خونریزی وجود ندارد و مهم تر از همه اینکه با لیزر می توان خیلی دقیق تر غضروف شل شده را سفت کرد، در صورتی که با تیغ اگر بخواهیم ریش ریش‌های غضروفی را برداریم، ممکن است قسمت‌های سالم هم برداشته شود.
سعی این است که با هر تکنیکی که می شود، غضروف سطح مفصلی یا مفصل خود بیمار را نگه داریم، چون اگر ما زود تصمیم به برداشتن سطح مفصل و تعویض آن با پروتز بگیریم، بیمار قادر به استفاده از تکنولوژی سلول‌های بنیادی نخواهد بود.
آیا درمان آرتروز با استفاده از سلول‌های بنیادی نیز یک روش جدید است؟
بله، یکی از روش‌های جدید درمانی، کشت و تکثیر سلول‌های غضروفی در بیرون بدن و سپس پیوند دوباره به مفصل آسیب دیده است که برای این کار نیاز به تکنیک‌های بسیار پیشرفته و فراهم شدن شرایط مناسب جهت رشد و تکثیر سلول‌هاست. این روش بسیار موثر بوده و در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.
دکتر محمد مهدی شکیبایی، استاد دانشگاه مونیخ (لودویک ماکسی میلیام) یکی از کسانی است که روی این قضیه کار می کند. البته، استفاده از این روش‌ها تنها در مواردی که بیمار به موقع به پزشک مراجعه کرده و زخم‌های غضروفی اندازه ی کوچک تا متوسط داشته باشند، امکان پذیر است و در صورت مراجعه ی دیر هنگام بیمار و تخریب تمام غضروف مفصلی، تنها راه درمان، تعویض کل مفصل و استفاده از مفصل مصنوعی است.
جزیـــــره اســـــرار آمیــــــز دانــش